10 mẹo tuân thủ "Sử dụng hợp lý" - Fair Use của YouTube
Table of contents [Show]
- I. Fair use là gì?
- II. Nguyên tắc sử dụng hợp lý (Fair use)
-
III. Bốn yếu tố của trường hợp sử dụng hợp lý
- #Yếu tố thứ nhất: Mục đích và bản chất của việc sử dụng
- #Yếu tố thứ hai: Bản chất của những tác phẩm được luật Fair use bảo hộ
- #Yếu tố thứ ba: Số lượng và phần được sử dụng liên quan đến toàn bộ tác phẩm có bản quyền
- #Yếu tố thứ tư: Tác động của việc sử dụng đó đối với thị trường tiềm năng hoặc giá trị của tác phẩm có bản quyền
- IV. 10 mẹo tuân theo nguyên tắc Fair Use YouTube
- Kết luận
Bạn muốn khai thác content từ một bộ phim, một bài hát, một video khác để làm nội dung cho kênh của mình, nhưng sợ bị bên sở hữu bản quyền cảnh báo vi phạm? Đó là lúc bạn phải áp dụng quy tắc Fair Use - “Sử dụng hợp lý”. Nói cách khác, đây là quy tắc cho phép người làm Youtube có thể sử dụng lại những nội dung được bảo vệ bản quyền trong những trường hợp nhất định mà không cần xin phép chủ sở hữu. Vậy hãy cùng TUBRR tìm hiểu xem Fair Use là gì nhé!
I. Fair use là gì?
“Fair use” hay còn được dịch ra là nguyên tắc sử dụng hợp lý. Là một học thuyết có trong trong pháp luật ở Hoa Kỳ. Luật Fairuse cho phép người dùng được sử dụng các tài liệu và tác phẩm có bản quyền trong một số điều kiện nhất định mà không cần phải có sự cho phép từ chủ sở hữu bản quyền tác phẩm đó. Học thuyết này giúp ngăn chặn việc áp dụng luật bản quyền một cách cứng nhắc và làm kìm hãm sự sáng tạo khi tuân thủ pháp luật.
Sử dụng hợp lý cho phép một người sử dụng các tác phẩm mới và phát triển dựa trên các tác phẩm cũ hơn mà người sáng tạo/chủ sở hữu không mất quyền kiểm soát và hưởng lợi từ các tác phẩm đó.
Đọc thêm:
1/ Nguyên tắc cộng đồng YouTube và những điều bắt buộc phải nhớ
II. Nguyên tắc sử dụng hợp lý (Fair use)
Nguyên tắc sử dụng hợp lý Fair use là quyền sử dụng tác phẩm có bản quyền trong một số điều kiện nhất định mà không cần sự cho phép của tác giả/chủ sở hữu bản quyền. Học thuyết này giúp ngăn chặn việc áp dụng luật bản quyền một cách cứng nhắc và kìm hãm sự sáng tạo mà luật này khuyến khích. Fair use cho phép một người sử dụng các tác phẩm mới và phát triển dựa trên các tác phẩm cũ hơn mà người sáng tạo/chủ sở hữu không mất quyền kiểm soát và hưởng lợi từ các tác phẩm đó.
2.1. Nguyên tắc Fair use theo quy định của Pháp luật Việt Nam
Để thực hiện nguyên tắc cân bằng lợi ích, luật sở hữu trí tuệ quốc gia và quốc tế đã tạo ra một tập hợp các điều khoản thường được gọi là nguyên tắc “fair use”: quyền của tất cả mọi người có thể sử dụng tài liệu có bản quyền không phải xin phép, không phải trả tiền bản quyền hay nhuận bút.
Trong pháp luật Việt Nam, ấn bản này được quy định tại Điều 25, Điều 26 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 đã được sửa đổi, bổ sung năm 2009.Ngoài giới hạn không vi phạm quy định tại Điều 26 ở trên, ngoại lệ không vi phạm quy định tại Điều 25 của Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi 2009 dưới đây, được gọi là “Các trường hợp sử dụng tác phẩm đã xuất bản”. không phải xin phép và không phải nộp tiền bản quyền, nhuận bút.”
Lưu ý: Tổ chức, cá nhân sử dụng tác phẩm trong các trường hợp trên không được can thiệp vào việc khai thác bình thường của tác phẩm, không làm phương hại đến quyền của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả. Bạn phải cung cấp thông tin về tên tác giả và nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm.Việc sử dụng các tác phẩm đã công bố hoàn toàn không phải xin phép và không phải trả tiền bản quyền, không áp dụng tiền bản quyền đối với tác phẩm kiến trúc, tác phẩm tạo hình, chương trình máy tính.
2.2. Nguyên tắc Fair Use trên Thế Giới khác gì với Luật Sở hữu trí tuệ của Việt Nam?
Các quy định pháp luật là khác nhau đối với các đặc điểm kinh tế xã hội khác nhau. Không ngoại lệ, trong nguyên tắc fair use copyright được ghi nhận trong luật sở hữu trí tuệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, có hai điểm khác biệt rõ ràng nhất, được mô tả dưới đây:
- Về việc xác định sử dụng hợp lý
Theo luật bản quyền Hoa Kỳ, luật fair use được coi là có 4 yếu tố:
(1) mục đích phi lợi nhuận;
(2) Tác phẩm được bảo hộ;
(3) Số lượng và tỷ lệ thực chất được sử dụng so với con số tổng thể;
(4) Các vấn đề ảnh hưởng đến tiềm năng thị trường và giá trị của tác phẩm có bản quyền.Trái ngược với luật bản quyền của Hoa Kỳ, Luật Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của Việt Nam xác định các trường hợp sử dụng hợp pháp thông qua phương pháp liệt kê theo quy định tại Điều 25 của Luật Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
- Về những ngoại lệ của nguyên tắc Fair use
Theo Mục 107 của Đạo luật Bản quyền Hoa Kỳ, các tác phẩm có bản quyền có thể được sao chép nếu đáp ứng tất cả 4 yếu tố trên, bao gồm cả việc sao chép tác phẩm vì mục đích giáo dục. Ngược lại, Luật Sở hữu trí tuệ của Việt Nam quy định tác phẩm kiến trúc, tác phẩm tạo hình, chương trình máy tính không được áp dụng nguyên tắc Fair use. Việc sử dụng tác phẩm cho mục đích giáo dục cũng không thể được công nhận là sử dụng hợp lý.
III. Bốn yếu tố của trường hợp sử dụng hợp lý
#Yếu tố thứ nhất: Mục đích và bản chất của việc sử dụng
Mục đích và bản chất của việc sử dụng, bao gồm cả việc sử dụng có tính chất thương mại hay chỉ cho mục đích giáo dục phi lợi nhuận. Việc sử dụng cho mục đích thương mại hoặc vì lợi nhuận ít có khả năng được coi là sử dụng hợp lý.
#Yếu tố thứ hai: Bản chất của những tác phẩm được luật Fair use bảo hộ
Việc sử dụng các tác phẩm thực tế như hướng dẫn hoặc cơ sở dữ liệu là một cách sử dụng hợp lý hơn là sử dụng các tác phẩm có tính sáng tạo cao như thơ hoặc phim khoa học viễn tưởng.
#Yếu tố thứ ba: Số lượng và phần được sử dụng liên quan đến toàn bộ tác phẩm có bản quyền
Điều này có nghĩa là việc sử dụng các phần nhỏ của tác phẩm có bản quyền được coi là sử dụng hợp lý hơn là sao chép toàn bộ. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng ngay cả khi một phần nhỏ được sử dụng, nếu phần được sử dụng là phần trung tâm quan trọng nhất của tác phẩm, thì việc sử dụng đó ít có khả năng là sử dụng hợp lý.
#Yếu tố thứ tư: Tác động của việc sử dụng đó đối với thị trường tiềm năng hoặc giá trị của tác phẩm có bản quyền
Việc sử dụng có lấn át tác phẩm gốc đến mức những người khác ngừng mua hoặc xem tác phẩm có bản quyền không? Nếu vậy, nó ít có khả năng được coi là sử dụng hợp lý.Như vậy, nguyên tắc sử dụng hợp lý “Fair use” có thể hiểu là nguyên tắc cho phép sử dụng tác phẩm có bản quyền trong giới hạn của luật bản quyền mà không cần sự đồng ý của tác giả/quyền tác giả, theo đó việc sử dụng hợp pháp đó không được vi phạm các quyền của tác giả hay chủ sở hữu quyền tác giả.
IV. 10 mẹo tuân theo nguyên tắc Fair Use YouTube
Sau khi bạn đã có được những hiểu biết cơ bản về sử dụng hợp lý là gì và nó hoạt động như thế nào, hãy xem 10 mẹo hàng đầu của tôi để ngăn chặn vi phạm bản quyền trực tuyến bằng cách sử dụng và thực thi luật Fair use YouTube.
1. Cố gắng đưa càng nhiều tác phẩm gốc CỦA BẠN vào sản phẩm của bạn càng tốt (có thể 70-80% video là NỘI DUNG GỐC CỦA BẠN). Điều này cho thấy rằng BẠN đang làm việc để tạo ra một cái gì đó mới, không phải chỉ “vay mượn” mọi thứ.
2. Nếu bạn đang sử dụng phim, hiệu ứng âm thanh hoặc clip nhạc, hãy thu nhỏ nó. Chỉ sử dụng những gì bạn thực sự cần để tạo chế độ xem của mình.
3. Bất cứ khi nào có thể, hãy luôn cung cấp ghi nhận tác giả (ví dụ: ở cuối phim, hãy đề cập đến tác giả mà bạn đã sử dụng tác phẩm của họ trong video của mình). Điều này tránh khiếu nại rằng bạn đang cố gắng "ăn cắp" tác phẩm sáng tạo của họ thành tác phẩm của riêng bạn.
4. Sử dụng nhiều nguồn, không chỉ tập trung sử dụng nội dung số từ một tác phẩm nhất định.
5. Tiến hành phân tích sử dụng hợp lý cho bất kỳ nội dung nào bạn sử dụng. Việc sử dụng tác phẩm của bạn có mang tính “biến đổi” không? Viết ra lý do của bạn và lưu nó vào một thư mục. Bạn luôn muốn có các ghi chú cho thấy bạn thực sự lưu ý đến việc sử dụng hợp lý (điều này có thể dẫn đến các khiếu nại về luật bản quyền nếu bạn gặp vấn đề sau này).
6. Cách tốt nhất để sử dụng nội dung có bản quyền là xin phép tác giả. Nếu bạn nhận được sự cho phép, thì bạn có thể sử dụng nội dung đó, cung cấp tín dụng cho tác giả ban đầu và liên kết nó với bài đăng của bạn. Giữ hồ sơ về các quyền bạn nhận được để giúp bạn tránh khỏi rắc rối.
7. Lý tưởng nhất là sử dụng hình ảnh từ các trang web không có hạn chế về bản quyền. Các trang web như Pixabay, Wikimedia commons, Creative commons, Pexels và Feerange, v.v., cung cấp hình ảnh để sử dụng mà không có hạn chế về bản quyền. Các trang web này có hình ảnh về rất nhiều chủ đề mà bạn có thể sử dụng cho mục đích tạo nội dung của mình. Đây là một cách khá dễ dàng để tránh các vấn đề bản quyền tiềm ẩn.
8. Rất nhiều người nghĩ rằng được phép sử dụng nội dung có bản quyền bằng cách chỉ ghi công trong bài đăng của họ. Sự thật là, nếu không có sự cho phép trước, bạn vẫn có thể bị tác giả kiện ngay cả khi bạn đã công nhận người có liên quan trong bài đăng trên mạng xã hội của mình.
9. Tất cả các trang truyền thông xã hội đều có các nguyên tắc nhất định về việc sử dụng nội dung có bản quyền. Bạn nên đọc qua các tiêu chuẩn về quyền sở hữu trong tất cả các hồ sơ trên mạng xã hội của mình. Mỗi kênh truyền thông xã hội có bộ quy tắc riêng.
10. Mua nội dung có bản quyền là một cách không an toàn để tránh bất kỳ loại rắc rối pháp lý nào cho công ty của bạn. Chi tiêu cho các nguồn lực luôn tốt hơn là trả một khoản tiền lớn để tránh các vụ kiện tụng và hình phạt. Có nhiều trang web nơi bạn có thể mua nội dung hoặc một số tiền nhỏ. Shutterstock, Bigstock và iStock là một số trang web cho phép bạn mua hình ảnh để sử dụng.
Kết luận
Vậy nên chỉ cần nắm chắc những mẹo sử dụng nguyên tắc Fair use YouTube là bạn sẽ không cần phải lo lắng về việc bị đánh bản quyền khi đăng tải nội dung lên YouTube nữa. Hãy theo dõi Tubrr Việt Nam để cập nhật nhiều kiến thức bổ ích nhé!
TUBRR hỗ trợ các nhà sáng tạo Quản trị kênh
Là MCN chính thức và uy tín của YouTube với hơn 10 năm kinh nghiệm hoạt động cùng các Nhà sáng tạo toàn cầu, hơn ai hết, TUBRR thấu hiểu việc Quản trị kênh đóng vai trò quan trọng như thế nào trên hành trình lan tỏa giá trị sáng tạo của các YouTuber. 
Là một trong hai MCN hoàn chỉnh đầu tiên tại Việt Nam, TUBRR cung cấp đa dạng các loại hình dịch vụ chuyên nghiệp chất lượng cao dành cho các nhà sáng tạo bao gồm:
- Quản lý nhà sáng tạo
- Hỗ trợ và phát triển kênh
- Sản xuất nội dung phái sinh
- Phân phối âm nhạc trên nền tảng số
- Đăng ký bản quyền nhân vật
- Booking KOL, KOC
- Cung cấp các Workshop đào tạo cao cấp chia sẻ kiến thức về hoạt động sản xuất và kinh doanh trên nền tảng YouTube
Liên hệ ngay với TUBRR tại:
NEWSLETTER 
Đăng ký để không bỏ lỡ các bài viết hay và tin tức cập nhật mới mỗi tuần